Większości z nas Francja kojarzy się z paryską modą, elegancją, winem i sztuką. Jednak, kiedy udamy się w południowo-wschodnie rejony tego pięknego kraju, znajdziemy się w Prowansji – historycznej krainie położonej przy Morzu Śródziemnym. Prowansja słynie z trufli, wybornej oliwy z oliwek, koziego sera, ale także pięknych kamiennych domków, zapierających dech w piersi widoków i lawendy.
Prowansalskie pola lawendowe są znane na całym świecie. Od końca czerwca do połowy lipca można tam podziwiać ciągnące się po horyzont rzędy lawendowych krzewów, poczuć otulający, charakterystyczny zapach ich kwiatów i wsłuchiwać się w radośnie brzęczące wokół nich owady. Te niesamowite rośliny mają nam do zaoferowania o wiele więcej niż piękną woń - mają szerokie zastosowanie w lecznictwie, kosmetyce i aromaterapii. A jakie właściwości ma lawenda dla zdrowia? I które jej składniki są za to odpowiedzialne?
Lavandula
Historyczne zapiski o lawendzie (łac. Lavandula) sięgają aż do starożytnego Rzymu, gdzie roślina była używana do mycia w łaźniach - skąd wywodzi się jej łacińska nazwa (łac. Lavare oznacza “myć”). Obecnie lawenda ma dużo więcej zastosowań. Najczęściej uprawianymi gatunkami lawendy są L. angustifolia Mill. (lawenda wąskolistna), L. stoechas (lawenda francuska), L. latifolia oraz ich hybrydy. W lawendzie znajduje się mnóstwo dobroczynnych składników, między innymi garbniki, kumaryny i flawonoidy.
Garbniki
Występujące w lawendzie garbniki mają działanie przeciwutleniające, przeciwbakteryjne, przeciwzapalne i ściągające. Działanie przeciwzapalne polega na wytworzeniu powłoki ochronnej skoagulowanego białka na powierzchni błon śluzowych. Garbniki występują przede wszystkim w wodnych ekstraktach z lawendy i wykorzystywane są jako składnik preparatów przeciwtrądzikowych i do pielęgnacji stóp.
Kumaryny
Badania prowadzone w ostatnich latach dowiodły, że kumaryny mają działanie uspokajające, przeciwskurczowe, przeciwobrzękowe i rozszerzające naczynia krwionośne. Działają jednak toksycznie i uszkadzająco na wątrobę. Występują zarówno w kwiatach jak i liściach. Kumaryny ze względu na silny aromat wykorzystywane są jako środek zapachowy i utrwalacz zapachu perfum i olejków.
Flawonoidy
Są związkami o charakterze barwników. Charakteryzuje je wielokierunkowa aktywność biologiczna wykorzystywana w celach leczniczych, terapeutycznych oraz kosmetycznych. Niektóre flawonoidy działają uszczelniająco na naczynia krwionośne, przeciwzapalnie, przeciwutleniająco i przeciwdrobnoustrojowo. Lawenda zawiera flawonoidy w kwiatach i w liściach, z czego liście mogą zawierać ich aż sześciokrotnie więcej.
Lawendowy olejek eteryczny
Głównymi produktami otrzymywanymi z lawendy są olejki eteryczne, hydrolaty, maceraty i ekstrakty.
Do produkcji olejków z lawendy na skalę przemysłową wykorzystuje się głównie lawendę wąskolistną. Najcenniejszym surowcem pochodzącym z tej rośliny są jej kwiaty, ale olejek może być pozyskiwany również z ulistnionej łodygi. Olejek eteryczny z lawendy jest wykorzystywany w przemyśle kosmetycznym, farmaceutycznym i spożywczym. Jest pozyskiwany w procesie destylacji parą wodną. Powinien być przezroczystą cieczą, bezbarwną lub jasnożółtą i posiadać charakterystyczny zapach. Olejek lawendowy może zawierać ponad 100 różnych składników, z czego głównie powinien być to linalol i jego octan. Dokładny skład olejku zależy od odmiany rośliny wykorzystanej do jego wytworzenia, a także od czasu i rodzaju destylacji. Nie od dziś wiadomo, że ten surowiec ma korzystne działanie -lawenda dla zdrowia i dobrego samopoczucia. Olejek lawendowy znajduje zastosowanie w chorobach zakaźnych jamy ustnej, gardła, górnych dróg oddechowych i płuc, a także w dermatologii w leczeniu trudno gojących się ran, oparzeń i owrzodzeń. W przemyśle kosmetycznym jest wykorzystywany w produkcji soli, kuli do kąpieli, toników, olejów do masażu (rozprowadzony w oleju nośnikowym) oraz do aromatyzowania innych kosmetyków, a także do konserwacji produktów kosmetycznych.
Hydrolat lawendowy powstaje podczas destylacji parą wodną kwiatów lawendy. Jest to nic innego jak woda podestylacyjna otrzymywana w procesie pozyskiwania olejków eterycznych. Jego skład to woda, w której rozpuszczone są cząstki roślin i niewielka ilość olejku eterycznego wpływającego na zapach. Hydrolat jest alternatywą dla toniku, przywraca skórze właściwy poziom pH. Można używać go do pielęgnacji włosów lub orzeźwienia twarzy w upalne dni. Hydrolat lawendowy dobrze sprawdza się do pielęgnacji cery tłustej, mieszanej, ze skłonnością do trądziku ze względu na zawartość garbników. Jego łagodzące działanie powoduje, że znajduje on zastosowanie w pielęgnacji skóry poparzonej słonecznie, po ukąszeniach owadów i jako wodę po goleniu.
Ekstrakty
Ekstrakt CO2 z lawendy jest pozyskiwany z suszonych kwiatów metodą ekstrakcji nadkrytycznym dwutlenkiem węgla. Dzięki temu ekstrakt zachowuje wszystkie cenne właściwości lawendy. Składa się w 60-85% z olejku eterycznego. Zawiera większe stężenie linaloolu w porównaniu z tradycyjnym olejkiem eterycznym. Można stosować go do aromaterapii lub jako dodatek do kosmetyków.
Macerat powstaje w wyniku maceracji kwiatów lawendy w oleju nośnikowym. Jego właściwości częściowo zależą od właściwości oleju bazowego wykorzystywanego do procesu maceracji. Można używać go zarówno bezpośrednio na skórę jak i do olejowania włosów. Składniki aktywne lawendy powodują zmniejszenie wypadania włosów i przyspieszenie ich wzrostu ze względu na działanie rozszerzające naczynia krwionośne. Macerat z lawendy wpływa pozytywnie na proces regeneracji skóry, a także może być wykorzystywany w masażu relaksacyjnym z uwagi na jego przyjemny zapach.
Ekstrakty z lawendy, a w szczególności olejek eteryczny charakteryzują się wysoką
aktywnością wobec drobnoustrojów, szczególnie wobec bakterii Staphylococcus aureus, S. epidermidis, Streptococcus pyogenes, Mycobacterium smegatis, Pseudomonas aeruginosa, Propionibacterium acnes, Escherichia coli, Proteus vulgaris, Salomonella typhimarium, Shigella sonnei, Listeria monocytogenes, Bacillus subtilis. Niektóre z tych szczepów powodują zmiany trądzikowe na skórze, dlatego produkty kosmetyczne pozyskiwane z lawendy znajdują szerokie zastosowanie w kosmetykach przeciwtrądzikowych. Ponadto wrażliwość na ekstrakty i olejki z lawendy wykazują również niektóre odmiany grzybów, np. Candida, Trichophyton, Aspergillus czy Fusarium. Badania wykazały również, że lawenda wąskolistna jest potencjalnym antyoksydantem, a działanie ekstraktów i olejków z lawendy jest pod tym względem zbliżone do BHT, BHA czy witaminy C.
Lawenda w kosmetyce
Lawenda poza pięknym zapachem i uroczym wyglądem jest bardzo pożyteczną rośliną. Jej szerokie zastosowanie sprawia, że możemy często spotkać ją zarówno jako składnik kosmetyków pielęgnacyjnych do twarzy i ciała, ale także w charakterze
związku zapachowego w przemyśle perfumeryjnym, kosmetycznym i aromaterapeutycznym. Jest częstym składnikiem kuli i soli do kąpieli, olejków do masażu i olejków do aromaterapii. Ma również udowodnione działanie lecznicze i terapeutyczne, lecz nadal prowadzone są dokładniejsze badania w tym kierunku. Znajduje też zastosowanie jako repelent. Lawenda to zdecydowanie fascynująca
i użyteczna roślina, dlatego warto jest mieć ją w swoim ogródku.
Już w lipcu wraz z ekipą Podróży w dobrym składzie ruszamy lawendowym szlakiem, by pokazać Wam ten niezwykły surowiec w jego naturalnym środowisku. Już teraz zasubskrybuj nasz kanał i zostań z nami na dłużej na Instagramie, by nie przeoczyć naszej szalonej podróży po Francji.
--------------------------------------------------------------------------------------
Źródła
,,Olejki eteryczne jako substancje aktywne lub konserwanty w kosmetykach" Adaszyńska M., Swarcewicz M.
,,Chemical Composition and Antibacterial Activity of Essential Oils of Ten Aromatic Plants against Human Pathogenic Bacteria." Soković, M., Marin, P. D., Brkić, D., & Van Griensven, L. J. L.
,,The effect of hydrodistillation techniques on yield, kinetics, composition and antimicrobial activity of essential oils from flowers of Lavandula officinalis L. Hemijska industrija Stanojević," L., Stanković, M., Cakić, M., Nikolić, V., Nikolić, L., Ilić, D., & Radulović, N.
,,Skład chemiczny i aktywność biologiczna lawendy lekarskiej Adaszyńska" Skwirzyńska, M., Swarcewicz, M.
https://biotechnologia.pl/kosmetologia/lawenda-lekarska-roslinny-surowiec-kosmetyczny,12